معرفي نشريه
علمی
التیام جراحی دامپزشکی
جای خالی مجلاتی که چشم انداز مشخص و تخصصی در زمینههای خاص دارند به فراوانی احساس میشود. چنین مجلاتی از مدتهای دور در کشورهای دیگر در حال انتشار هستند به گونهای که برخی از چنین نشریات سابقهای بالغ بر 50 سال دارند و به شکل مستمر در حال انتشار هستند. مجله التیام، برای تکمیل این کاستی از یک سو و ایجاد فضایی بهتر برای نگارش و ترویج علوم از سوی دیگر شکل گرفته است.
مجله التیام از مجلات علمی کشور است که از سال 1393 توسط انجمن جراحی دامپزشکی ایران با توالی دو شماره در سال (دو فصلنامه) و با دسترسی آزاد به مقالات، به شکل الکترونیک منتشر میگردد و دارای رتبه علمی از وزارت علوم تحقیقات و فناوری است.
بهره گیری از نیروی سردبیر مهمان در این مجله امکان بهرهگیری ازتوان تخصصی محققین و اندشمندان حوزه علوم دامپزشکی را به بهترین نحو بوجود آورده و جمعیتهای مختلفی که تواناییهای ارزنده در گوشه وکنار کشور دارند درکنار سردبیر مهمان گرد هم آمده و نگاشتههای ارزشمندی را در یک زمینه خاص به زینت قلم آراسته میگردانند و دست اندرکاران حرفه دامپزشکی با توانایی بزرگان در گوشه و کنار کشور به بهترین شکل آشنا میشوند. برای دستیابی به این مهم مجله التیام هر شماره را در دو بخش اصلی منتشر می کند. در بخش اول با دعوت از سر دبیر مهمان از بین صاحب نظران در موضوعات مختلف، موضوعی تخصصی انتخاب شده و مجموعه مقالات مروری به شکلی شبیه به تک نگاشت توسط نگارندگان مدعو نگاشته میشود، به گونهای که این حاصل در نهایت منجر به یک مجموعه کارآمد به زبان فارسی در هر یک از زمینه های تخصصی مورد نظر میگردد. در این دسته از مقالات مسئولیت داوری مقاله منتشر شده بر عهده سردبیر مهمان است. تاکنون به سفارش سردبیران مهمان در زمینههای مختلفی همچون مفصل اسب، پرتو نگاری محوطه بطنی گاو، زخم، دندانپزشکی، کولیک اسب، لنگش گاو شیری، کلینیکال پاتولوژی و موضوعات متنوع دیگر قلم فرسایی شده است. دربخش دوم، بر اساس چشم انداز مورد نظر در مجله سایر مقالات علمی اصیل حاصل کارهای تحقیقاتی منتشر میشود.
از نگارندگان محترم فارسی زبان دعوت میگردد، مقالات علمی پژوهشی ارزشمند خود را برای انتشار در بخش دوم مجله، ارسال نمایند. مقالات پس از طی مراحل داوری در اولین شماره مجله در کنار مجموعه مروری که بنابر مدیریت سردبیر مهمان هدایت شده است منتشر خواهند شد.
داوری مقالات منتشر شده در بخش نگاشتههای مروری بر عهده سردبیر مهمان هر شماره است و سیاست داوری مقالات پژوهشی اصیل بر اساس داوری پنهان دو طرفه (Double-blind Peer Review) است. با پشتیبانی ارزنده مجله جراحی دامپزشکی ایران که در انجمن جراحی به زبان انگلیسی منتشر میشود، انتشار مقاله در این مجله رایگان است.
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - مسألهیابی و آیندهپژوهی در برنامهها و خدمات دامپزشکی
علیرضا باهنر حمید شریفیشماره 2 , دوره 10 , پاییز-زمستان 1402افزایش جمعیت و نیاز به تأمین مواد غدایی، اهمیت بهداشت دام و فعالیتهای دامپزشکی را بیش از هر زمان دیگر در امنیت غدایی و توسعه کشور مطرح نموده است. در این مقاله که فعالیتهای دامپزشکی در حوزه دامهای مولد غذا مورد توجه قرار میگیرد، مفاهیم نیاز، عرضه و تقاضا تعریف و روش چکیده کاملافزایش جمعیت و نیاز به تأمین مواد غدایی، اهمیت بهداشت دام و فعالیتهای دامپزشکی را بیش از هر زمان دیگر در امنیت غدایی و توسعه کشور مطرح نموده است. در این مقاله که فعالیتهای دامپزشکی در حوزه دامهای مولد غذا مورد توجه قرار میگیرد، مفاهیم نیاز، عرضه و تقاضا تعریف و روشهای تعیین و اولویتهای نیازهای بهداشتی در جمعیت دامی کشور ارائه شده است. در زمینه مشکلات موجود در تعیین اولویتها نیز نکات مهمی همچون آمار جمعیت دامی، کمبود نیروی انسانی، تغییرات سریع مدیریتی، عوامل اقتصادی، ملاحظههای مدیریتِ، ساختار سنتی پروش دام، آموزش ناکافی تولیدکنندگان و مسئولان فنی- بهداشتی دامداریها، فقدان همکاریهای بینبخشی و حمایتهای لازم از سازمان دامپزشکی کشور، نبود اطلاعات کافی از بیماریها و وضعیت بهداشت دام در کشورهای همسایه بهویژه عراق و افغانستان و ضعف در سیستمهای قرنطینهای مرزی و بین استانی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین عوامل مؤثر بر بهرهمندی از خدمات بهداشت دام نکاتی چون دسترسی به خدمات، احساس نیاز یا تقاضا، اطمینان از کیفیت، قیمت و هزینه خدمات و پوشش بیمه مورد اشاره قرار گرفته است. از طرف دیگر، در دهههای اخیر موضوعهایی مانند تغییرات اقلیمی و آبوهوایی، تغییر قوانین و مقررات بینالمللی در رابطه با بهداشت دام و محیط زیست، محصولات تراریخته، بیوتروریسم و خشکسالی که هر کدام به شکلی بر سلامت و تولیدات دامی تأثیر میگذارد، ضرورت توجه به آیندهپژوهی را مطرح مینماید. آیندهپژوهی علمی است که کمک میکند که این تغییرات بهتر دیده شود و برای آنها آمادگی وجود داشته باشد. پدیدار شدن برخی حیطههای جدید مانند هوش مصنوعی، پزشکی و دامپزشکی از راه دور (Telemedicine)، پزشکی و دامپزشکی شخصی (Personalized medicine)، پیدایش رباتها در پزشکی و دامپزشکی و ... از مواردی است که برای آمادگی بهتر در آینده باید به آنها توجه نمود. مجموع این موضوعها، باید ما را به این فکر وا دارد که چقدر برای آینده و این تغییرات آمادگی وجود دارد. پیشنهاد میشود در حیطههای مهم دامپزشکی همچون آموزش و پژوهش، ساختارهای دامپزشکی در سطوح ملی و بینالمللی و مشاغل مرتبط با دامپزشکی، در راستای آیندهنگاری و آیندهپژوهی تغییراتی صورت گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزیابی آزمونهای تشخیصی و غربالگری در دامپزشکی
محمدآراد زندیه فاطمه شیخیان حمید شریفی حسام الدین اکبرینشماره 2 , دوره 10 , پاییز-زمستان 1402آزمونهای غربالگری نوع خاصی از آزمونهای تشخیصی هستند که در جمعیت بهظاهر سالم انجام میشود. هدف از انجام آزمونهای تشخیصی تشخیص درست بیماران، تفریق حیوانات بیمار از حیوانات سالم، تشخیص موارد و کنترلها و تشخیص موارد طبیعی و غیر طبیعی است. آزمونهای غربالگری باید ساده، چکیده کاملآزمونهای غربالگری نوع خاصی از آزمونهای تشخیصی هستند که در جمعیت بهظاهر سالم انجام میشود. هدف از انجام آزمونهای تشخیصی تشخیص درست بیماران، تفریق حیوانات بیمار از حیوانات سالم، تشخیص موارد و کنترلها و تشخیص موارد طبیعی و غیر طبیعی است. آزمونهای غربالگری باید ساده، ارزان بودن، سریع و معتبر باشند. آزمونهای تشخیصی و غربالگری بهطور عمده در پایش بیماریها مورد استفاده قرار میگیرند، از اینرو آشنایی با اصطلاحات تخصصی مرتبط با ارزیابی این آزمونها از جمله حساسیت، ویژگی، ارزشهای پیشگویی مثبت و منفی، صحت و دقت و همچنین مفاهیمی مانند استاندارد طلایی بهدلیل اینکه اغلب بهجای یکدیگر استفاده میشوند و یا اشتباه تفسیر میشوند، اهمیت ویژهای دارد. همچنین با توجه به اینکه آزمونهای استاندارد طلایی اغلب گرانتر و زمانبرتر هستند، از آزمونهای تشخیصی ناقص استفاده میشود که در این شرایط با محاسبهی حساسیت و ویژگی، محاسبهی شیوع واقعی و ظاهری که توسط آزمون تشخیصی بهدست آمده است؛ قابل محاسبه میشود، اما در صورتی که آزمون استاندارد طلایی موجود نباشد، ارزیایی آزمونها از روشهای دیگر از جمله آزمون شاخص کاپا استفاده میشود. یافتههای تفسیر این آزمونها رویکردی جامع و مبتنی بر شواهد را به کلینیسینها و خبرگان ارائه میدهد که در نهایت به پایش دقیقتر، جامعتر، ارزانتر و سریعتر منجر میشود. در این مقاله مروری با بررسی کامل و جامع روی مفاهیم مرسوم در ارزیابی آزمونهای تشخیصی بههمراه حل مثالهایی کاربردی به بسط و ارائهی جامعی از این مفاهیم پرداخته خواهد شد. همچنین آخرین مطالعههای اصیلی که در زمینهی ارزیابی آزمونهای تشخیصی انجام شدهاند، نیز در این مقاله مرور خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مروری بر روشهای تعیین تعداد نمونه، نمونهگیری آماری و گردآوری دادهها در پژوهشهای دامپزشکی
داریوش سعادتی سمیرا سعادت جو علی انوشاشماره 2 , دوره 10 , پاییز-زمستان 1402در شروع هر مطالعهای، معمولاً این سؤالها به ذهن پژوهشگر میرسد؛ چه تعداد نمونه برای انجام این مطالعه باید اخذ شود؟، این نمونهها با چه روشی از بین اعضای جامعه هدف انتخاب میشوند؟، دادههای مورد نیاز برای انجام این پژوهش با چه روشی باید جمعآوری شوند؟ در این مقاله تلاش چکیده کاملدر شروع هر مطالعهای، معمولاً این سؤالها به ذهن پژوهشگر میرسد؛ چه تعداد نمونه برای انجام این مطالعه باید اخذ شود؟، این نمونهها با چه روشی از بین اعضای جامعه هدف انتخاب میشوند؟، دادههای مورد نیاز برای انجام این پژوهش با چه روشی باید جمعآوری شوند؟ در این مقاله تلاش میشود به این سؤالها پاسخ داده شود. برای انتخاب تعداد نمونه مناسب باید به روش آماری که قرار است دادهها با آن تجزیه و تحلیل شوند، توجه شود. در بررسیها پژوهشگر قصد دارد با توجه به میانگین یا شیوعی که در نمونه آماری به دست آمده، میانگین یا شیوع مورد نظر را در جامعه با حدود اطمینان 95 درصد برآورد نماید. دو فرمول برای تعیین حجم نمونه در بررسیها وجود دارد که به آنها اشاره میشود. در مطالعهها هدف مقایسه میانگین یا شیوع بین گروههای مختلف است. در هر مطالعه با توجه به اینکه از کدام آزمون آماری برای آنالیز دادهها استفاده شود، فرمول خاصی برای تعیین تعداد نمونه وجود دارد که به برخی از آنها در این مقاله اشاره میشود. برای انتخاب روش نمونهگیری از لحاظ آماری باید به نوع پژوهش توجه شود، در بررسیها و مطالعهها مشاهدهای مقطعی نمونه آماری باید به صورت تصادفی از بین اعضای جامعه انتخاب شود. در غیر این صورت نمونه معرف جامعه هدف نخواهد بود. اما در مطالعههای مداخلهای، بحث روش نمونهگیری آماری مطرح نیست، بلکه ضوابطی برای ورود به مطالعه وجود دارد و هر فرد یا حیوانی (در مطالعههای دامپزشکی) که این ضوابط را داشته باشد؛ میتواند وارد مطالعه شود. پس از ورود اعضاء به مطالعه مداخلهای، باید این اعضا به صورت تصادفی به تیمارهای مختلف تخصیص داده شوند. دادههای مورد نیاز برای انجام پژوهش را میتوان از طریق معاینه، مشاهده، انجام آزمایشها یا مصاحبه جمعآوری کرد. برای انجام مصاحبه باید پرسشنامهای طراحی شود. در طراحی پرسشنامه باید به پایایی و روایی سؤالها توجه شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تجزیه و تحلیل آماری دادههای مرتبط با پژوهشها و خدمات دامپزشکی
نگین اسفندیاری محمد آراد زندیهشماره 2 , دوره 10 , پاییز-زمستان 1402پژوهشگران با استفاده از دادههایی (data) که از ویژگیهای مختلف حیوانات و محیط آنها به دست میآورند، میتوانند به تفسیر و تحلیل مشکلات و بیماریهای دامی بپردازند. تجزیه و تحلیل دادههای مرتبط با پژوهشهای دامپزشکی نقش کلیدی در کشف ارتباطهای موجود در این پژوهشها را دار چکیده کاملپژوهشگران با استفاده از دادههایی (data) که از ویژگیهای مختلف حیوانات و محیط آنها به دست میآورند، میتوانند به تفسیر و تحلیل مشکلات و بیماریهای دامی بپردازند. تجزیه و تحلیل دادههای مرتبط با پژوهشهای دامپزشکی نقش کلیدی در کشف ارتباطهای موجود در این پژوهشها را دارد. تفسیر این دادهها در نهایت منجر به نتیجهگیری و کشف الگوهای پیچیده میشود. برای تشخیص و کشف این ارتباطها بهویژه در حوزهی دامپزشکی که به تنوع زیستی و طیفی از گونهها شاخص است، به روشهای آماری قوی و دقیق نیاز دارد. برای استنباط در مورد علیت بیماری یا فرضیهی یک پژوهشگر، دادهها باید دستهبندی شود و که هدف از آن رسیدن به این تصمیم است که آیا گروهها از نظر آماری تفاوت دارند یا خیر؟ در نهایت با استفاده از یک آزمون آماری مناسب فرضیهی پژوهش رد یا قبول میشود و در نهایت تفسیرهای لازم صورت میگیرد. پژوهشگر میتواند تصمیم بگیرد که چه دادههایی و به چه صورت باید جمعآوری بشوند. در عمل در این حالت دست پژوهشگر باز است و میتوانند به بهترین شکل ممکن تصمیمگیری بکند، اما اغلب جمعآوری داده بهصورت آیندهنگر پرهزینه و زمانبر است. حالت دیگر پژوهشهای گذشتهنگر هستند، که اغلب از دادههایی که توسط دامپزشکان از کشتارگاهها، آزمایشگاهها، کلینیکها، مراکز مایهکوبی و ... یا از سازمانها و نهادهای دیگر جمعآوری شده است. با استفاده از کتابهای مرجع و مقالات مفاهیم اولیه بهطور کامل بسط داده شد. در این مقاله طیف وسیعی از تکنیکهای آماری مورد استفاده در پژوهشهای دامپزشکی بررسی شد. در ابتدا به نرمالسازی دادهها، سپس به آزمون فرضیه و آزمونهای پارامتریک و ناپارامتریک، آزمونهای همبستگی و رگرسیون و در انتها به روایی و پایایی پرداخته شد. این قابلیتها و آزمونهای آماری در کشف ارتباطهای زیستی در گونهها مؤثر است. این مقاله مروری میتواند به عنوان یک راهنمای جامع برای پژوهشگران و متخصصان حوزههای مختلف علوم دامپزشکی عمل میکند و بینشهایی را در مورد کاربرد درست تحلیلهای آماری ارائه میدهد. با توجه به پیچیدگیهای برخی از دادههای دامپزشکی، استفاده درست از نرمافزارها و آزمونهای آماری در نهایت ارتقای کیفیت و قابلیت اطمینان پژوهشها در دامپزشکی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - مطالعههای مشاهدهای در پژوهشها و خدمات دامپزشکی
علیرضا باهنر مرضیه فائزی زهرا بلوکیشماره 2 , دوره 10 , پاییز-زمستان 1402از مهمترین کاربردهای علم اپیدمیولوژی، بررسی علت رخداد بیماریها است. در این راستا طراحی درست مطالعهها برای نزدیک شدن به علت و عوامل خطر رخداد بیماریها امری حیاتی است. مطالعههای مشاهدهای، دستهای از مطالعهها هستند، که به شناسایی عوامل خطر رخداد بیماریها کمک کرده و چکیده کاملاز مهمترین کاربردهای علم اپیدمیولوژی، بررسی علت رخداد بیماریها است. در این راستا طراحی درست مطالعهها برای نزدیک شدن به علت و عوامل خطر رخداد بیماریها امری حیاتی است. مطالعههای مشاهدهای، دستهای از مطالعهها هستند، که به شناسایی عوامل خطر رخداد بیماریها کمک کرده و با برآورد کمی اثر این عوامل بر رخداد بیماری، در کنترل آن در جامعه تأثیر میگذارند. این مطالعهها از راه مشاهده سیر طبیعی بیماری در جمعیت انجام میشوند. ثبت درست و دقیق دادهها (بخشی که در کشور کمتر مورد توجه قرار میگیرد) زیربنای اصلی این مطالعهها است که نیازمند توجه ویژه مراکز آموزشی، ترویجی و پژوهشی است. در این مقاله در ابتدا انواع مطالعههای مشاهدهای بهطور کلی معرفی شده است. پس از آن مطالعههای مقطعی، مورد- شاهدی و همگروهی بهعنوان سه نوع اصلی مطالعههای مشاهدهای بهطور کامل توضیح داده شدهاند. چگونگی گروهبندی نمونهها برای ورود به مطالعه، محاسبه حداقل تعداد نمونه، کاربردها و مزایا و معایب هر یک از مطالعهها بهتفصیل شرح داده شدهاست. همچنین امکاناتی که هر یک از انواع این مطالعهها برای تفسیر علیتی رخداد بیماری یا حاصل مورد نظر در مطالعه، در اختیار پژوهشگر میگذارد؛ در انتهای هر بخش آمده است. پس از معرفی چگونگی اجرای هر مطالعه، برای آشنایی بیشتر خوانندگان بسته به مورد به 3 یا 4 مقاله که طرح مطالعاتی مشابه دارند، ارجاع داده شده است تا به عنوان نمونهای از یک مطالعه مشاهدهای بهعنوان الگو قرار گیرد. باید توجه داشت این نوع مطالعهها زیربنایی، برای اجرای مطالعههای مداخلهای هستند و ایجاد زیرساخت برای ثبت داده و تحلیل آن برای انجام این مطالعهها ضروری است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مطالعههای تجربی (مداخلهای) در پژوهشها و خدمات دامپزشکی
علیرضا باهنر مرضیه فائزی زهرا بلوکیشماره 2 , دوره 10 , پاییز-زمستان 1402مطالعههای مداخلهای (تجربی) بهویژه در سطح آزمایشگاهی، بخش عمدهای از پایاننامههای انجام شده در دانشکدههای دامپزشکی کشور را تشکیل میدهند. اهمیت این طرح مطالعاتی در پژوهشهای کاربردی و توسعهای، ضرورت آشنایی دانشجویان و پژوهشگران با این طرح را بیش از پیش روشن میساز چکیده کاملمطالعههای مداخلهای (تجربی) بهویژه در سطح آزمایشگاهی، بخش عمدهای از پایاننامههای انجام شده در دانشکدههای دامپزشکی کشور را تشکیل میدهند. اهمیت این طرح مطالعاتی در پژوهشهای کاربردی و توسعهای، ضرورت آشنایی دانشجویان و پژوهشگران با این طرح را بیش از پیش روشن میسازد. در این مقاله ابتدا تاریخچهی مختصری در مورد این نوع مطالعه آمده است. سپس با معرفی انواع این مطالعهها (آزمایشگاهی و تجربی، کارآزمایی بالینی، کارآزمایی میدانی یا در عرصه،کارآزمایی اجتماعی و مطالعه شبهتجربی)، مرحلههای مختلف این طرح (کارآزمایی برای فارماکولوژی و تعیین سمیت، کارآزمایی اولیه برای تعیین اثرات بالقوه درمانی و ایمنی دارو، مرحله ارزیابی بالینی، ارزیابی پس از بازاریابی) و کاربردها بهانواع روشهای اجرای آن (طرحهای موازی، متقاطع، متوالی و فاکتوریل) پرداخته شده است. تعداد نمونهی مورد نیاز برای اجرای مطالعه، ملاکهای ورود دامهای مورد مطالعه و ملاکهای خروج آنها از طرح، چگونگی کورسازی و رضایت آگاهانه (ملاحظههای اخلاقی) در این مقاله بیان شده است. با توجه به اهمیت کارآزماییهای بالینی بهویژه از نظر لزوم رعایت اخلاق در پژوهش، به ضرورت ثبت این نوع مطالعه پس از تدوین پروپوزال و پیش از اجرا نیز اشاره شده است. در این مقاله به نمونههای متعددی از مطالعههای مداخلهای منتشر شده در ایران و جهان ارجاع داده شده تا دانشجویان و پژوهشگران بتوانند از این طرحها بهعنوان الگوی اجرایی استفاده کرده و بیشتر با مطالعههای مداخلهای آشنا شوند. انتظار میرود خواننده با یادگیری مطالب ارائه شده بتواند با شناختی مناسب، مقالهها و گزارشهای چاپ شده در متون علمی را بهصورت نقادانه مطالعه نموده و بتواند در اجرای یک مطالعه تجربی، ایفای نقش مؤثری داشته باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - مروری بر کاربردهای هوش مصنوعی در پیشبینی رخداد و تشخیص بیماریها در دامپزشکی: چالشها و تکنیکها
مهدی باشیزاده پرهام صوفیزاده مهدی ضمیری آیدا لامعی متین ستودهنژاد مهسا دانشمند ملیکا قدرتی اریکا عیسوی حسام الدین اکبرینشماره 2 , دوره 10 , پاییز-زمستان 1402تشخیص زودهنگام بیماریها، یکی از هدفهای اصلی دستگاههای بهداشتی و سلامت است. این تشخیص بهموقع میتواند از آسیبهای بالقوهی بیماریها بکاهد. اهمیت این مسأله در دامپزشکی بهسبب تلفیق آن با هدفهای اقتصادی نیز چندین برابر میشود. بنابراین وجود یک رویکرد پیشبینیکننده ب چکیده کاملتشخیص زودهنگام بیماریها، یکی از هدفهای اصلی دستگاههای بهداشتی و سلامت است. این تشخیص بهموقع میتواند از آسیبهای بالقوهی بیماریها بکاهد. اهمیت این مسأله در دامپزشکی بهسبب تلفیق آن با هدفهای اقتصادی نیز چندین برابر میشود. بنابراین وجود یک رویکرد پیشبینیکننده برای تشخیص زودهنگام بیماریها ضروری است. این رویکرد باید مبتنی بر شواهد بوده و از دقت بالایی برخوردار باشد. همچنین باید از نظر اقتصادی نیز صرفهی بالایی داشته باشد. هوش مصنوعی توانایی یک کامپیوتر یا ربات کنترلشده توسط کامپیوتر برای انجام کارهایی است که معمولاً توسط انسان انجام میشود و به هوش و تشخیص انسان نیاز دارد. ظهور تکنیکهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در دنیای امروز، موجب بهبود عملکردهای موجود در سامانههای مراقبتی و بهداشتی شده است، بهطوری که با بهکارگیری این تکنولوژی، پیشرفت چشمگیری در رویههای پیشبینی رخداد و تشخیص بیماریها، مدیریت و بهداشت در سطح کلان و ... شده است. همچنین نوع بیماری قابل تشخیص، میتواند بسیار گسترده باشد و هرنوع بیماریای که دارای دادهی قابل پردازش با الگوریتمهای هوش مصنوعی باشد، میتواند توسط مدل آموزش دادهشده تشخیص داده شود، اما صحت تشخیص با توجه به شاخصهای بیماری و دادهی جمعآوریشده و مواردی مانند این متفاوت خواهد بود. در این مقاله به مهمترین کاربردهای هوش مصنوعی در دامپزشکی اشاره خواهد شد و بهطور کلی، این کاربردها در حوزههای گوناگونی مانند تشخیص بیماریهای شایع، تشخیص تفریقی، پیشبینی رخداد بیماریها، تکنیکهای تصویربرداری تشخیصی دامپزشکی، کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی و ... مورد بررسی قرار خواهند گرفت. علاوه بر این به چالشهای موجود در این زمینه نیز اشاره خواهد شد. این مقاله مروری بر مطالعههای موجود در این زمینه است. پرونده مقاله
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تشخیص زود هنگام، عامل مهم موفقیت در درمان و کنترل لنگش در گاو
محمدرضا آقچه لوشماره 2 , دوره 6 , پاییز-زمستان 1398لنگش یکی از موارد حذف دام است، همچنین به علت ایجاد درد منجر به کاهش وزن و تولید شده و هزینههای درمانی زیادی دارد. در یک مطالعه قبل از نمره دهی حرکتی (Locomotion Scoring)، دامداران میزان شیوع لنگش را در دامداریهای خود به طور متوسط 2/%2 تخمین زدند. بعد از انجام آزمایش ن چکیده کامللنگش یکی از موارد حذف دام است، همچنین به علت ایجاد درد منجر به کاهش وزن و تولید شده و هزینههای درمانی زیادی دارد. در یک مطالعه قبل از نمره دهی حرکتی (Locomotion Scoring)، دامداران میزان شیوع لنگش را در دامداریهای خود به طور متوسط 2/%2 تخمین زدند. بعد از انجام آزمایش نمره دهی حرکتی مشخص شد میزان لنگش در این دامداریهای تحت آزمایش به طور متوسط 1/%8 است که نشان دهنده اهمیت تشخیص صحیح لنگش میباشد. هدف از این مقاله بررسی راههای کاربردی تشخیص زود هنگام لنگش در گاوها میباشد. تشخیص لنگش در مراحل اولیه آن اهمیت زیادی دارد زیرا دامی که دچار آسیب زیادی شده است و کاملا لنگش دارد به راحتی قابل شناسایی است، ولی گاوی که آسیب کمتری دیده و در نتیجه دچار لنگش خفیفتر و تشخیص مشکلتر است و در صورت تشخیص به موقع، موفقیت بیشتری را در درمان به علت کمتر بودن ضایعات خواهد داشت. بهترین زمان جهت تشخیص لنگش، زیر نظر گرفتن دامها زمانی است که به سمت شیردوشی میروند و باز میگردند. مطالعات نشان میدهند معمولا دامداران یکی از چهار گاو دچار لنگش را تشخیص میدهند، چون زمان کمی را برای این کار اختصاص داده و همچنین نحوه قدمهای گاوها بر روی بسترهای مختلف از جمله بتون خیس تغییر میکند. علاوه بر این تشخیص قدم طبیعی از لنگش خفیف در بسیاری موارد مشکل است. در دامداریهای صنعتی بایستی علاوه بر مواردی مثل نمره دهی بدنی (Body Condition Score) که به طور منظم انجام میشود، نمره دهی حرکتی نیز به طور منظم صورت پذیرد تا تشخیص زود هنگام لنگش میسر گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - لنگش، خطری روز افزون در گله های شیری
احمدرضا محمدنیا امیر نجاتیشماره 2 , دوره 6 , پاییز-زمستان 1398لنگش به عنوان یکی از مهمترین عوامل زیان اقتصادی در صنعت دامپروری مورد توجه است. این عارضه نه تنها باعث ایجاد درد و ناراحتی در حیوان شده بلکه از طریق کاهش آسایش دام و عوارضی که به شکل مستقیم و غیر مستقیم به دام وارد میکند، منجر به کاهش تولیدات دامی میگردد. در این مقال چکیده کامللنگش به عنوان یکی از مهمترین عوامل زیان اقتصادی در صنعت دامپروری مورد توجه است. این عارضه نه تنها باعث ایجاد درد و ناراحتی در حیوان شده بلکه از طریق کاهش آسایش دام و عوارضی که به شکل مستقیم و غیر مستقیم به دام وارد میکند، منجر به کاهش تولیدات دامی میگردد. در این مقاله ضمن نگرشی کلی به وضعیت صنعت دامپروری در جهان و ایران و ضرورتهایی که این صنعت ایجاد مینماید، نگاه کلی به زیانهای اقتصادی لنگش، مشکلات آسایش ایجاد شده توسط لنگش و مشکلاتی که در سلامت دام حاصل از رخداد لنگش ایجاد میگردد، از اهم نکات مورد بحث در این مقاله است. در نهایت تلاش گردیده است تا نگاه ویژهای به ثبت اطلاعات و ارزیابی آن در مبحث مراقبت از سم شود و راه کارهای ثبت اطلاعات با تشریح مبانی کالبد شناختی آن مورد توجه قرار گیرد. نگارندگان بر این باورند که تنها در سایه ثبت اطلاعات درست و کارآمد است که میتوان نسبت به ارزیابی آنچه گذشته، اقدام نمود و برای آنچه پیشرو است برنامه ریزی کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مقدمه ای بر طب دندان در اسب؛ ضرورت جدی توجه بیشتر
علیرضا رعایت جهرمیشماره 1 , دوره 6 , بهار-تابستان 1398مشکلات دندانی یکی از مهمترین چالش های طب اسب بوده و توانایی مدیریت آنها تاثیر قابل توجهی بر عملکرد حیوان و سوددهی صنعت اسب دارد. بر اساس این قاعده کلی که پیشگیری بهتر از درمان است، در زمینه مراقبت از دندانها نیز می توان با اتخاذ یک برنامه مدون معاینه دهان و بررسی وضعیت چکیده کاملمشکلات دندانی یکی از مهمترین چالش های طب اسب بوده و توانایی مدیریت آنها تاثیر قابل توجهی بر عملکرد حیوان و سوددهی صنعت اسب دارد. بر اساس این قاعده کلی که پیشگیری بهتر از درمان است، در زمینه مراقبت از دندانها نیز می توان با اتخاذ یک برنامه مدون معاینه دهان و بررسی وضعیت دندانهای حیوان مشکلات را از مراحل ابتدایی تشخیص داده و اقدام به درمان کرد. در این ارتباط، نکات مربوط به معاینات بالینی دهان و دندان، تجهیزات و ابزارهای تشخیصی، مقیدسازی، ضایعات و آسیب های سایشی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت و در نهایت نیز گریزی به وضعیت کنونی دندانپزشکی اسب در کشور زده خواهد شد تا ضرورت های این مقوله بیش از پیش مورد توجه جدی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - عوامل خطر در بروز لنگش در گله های شیری
احمدرضا محمدنیاشماره 2 , دوره 6 , پاییز-زمستان 1398لنگش و عوارض آن از اصلی ترین عوامل زیان اقتصادی درگلههای شیری هستند. لنگش عارضهای چندین عاملی است، که بدون مدیریت فاکتورهای خطری که احتمال رخداد آن را در گله افزایش میدهد نمیتوان نسبت به شناسایی و کنترل آن اقدام نمود. در مقاله حاضر مروری سیستماتیک بر فاکتورهای خطر ل چکیده کامللنگش و عوارض آن از اصلی ترین عوامل زیان اقتصادی درگلههای شیری هستند. لنگش عارضهای چندین عاملی است، که بدون مدیریت فاکتورهای خطری که احتمال رخداد آن را در گله افزایش میدهد نمیتوان نسبت به شناسایی و کنترل آن اقدام نمود. در مقاله حاضر مروری سیستماتیک بر فاکتورهای خطر لنگش شده است. این مرور، به دنبال تعاریف بالینی از فاکتورهای خطر و علل ایجادی یک عارضه صورت گرفته است و به دنبال آن عوامل خطر لنگش ناشی از رخدادها در دامداری یا محيط نگهداري (جنس سقف، شیب سقف، ارتفاع سقف، شیب کف، زهکشی کف، فواصل سالنها از شیردوشی، انتظار شیردوشی، راهروها، حمامهای سم)، مربوط به مدیریت (تغذیه، تراکم، ترکیب گله، روز شیردهی، جابجایی گله، شیردوشی، کودروبی، شعله دهی، بسترسازی)، خارج از محيط و مربوط به اقلیم و جغرافیا (دما، رطوبت، بارش، باد، ارتفاع از سطح دریا، ، مدیریت استرس گرمایی و نزدیکی با سایر واحدهای دامپروری) و مربوط به دام (شرایط بدنی دام یا BCS، میزان تولید شیر، بیماریهای همزمان، بودجه بندی زمان) مورد بررسی قرار گرفته است. هر یک از عوارض بالا با توجه به شرایط ایران ارزیابی شده و ارزش کاربردی هر یک از قسمتها درایران مورد بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - آسایش گاو شیری، ضرورت اولیه حفظ سلامت (ایجاد کننده لنگش یا حاصل کنترل لنگش)
ریحانه سنگتراش شبناز مختارنظیف انسیه سجادیان جاغرقشماره 2 , دوره 6 , پاییز-زمستان 1398در چند دهه اخیر نگرانیهای زیادی در مورد کیفیت زندگی گاوهای شیری به وجود آماده است. آسایش گاو با توجه به افزایش تعداد مزارع پرورش گاوهای شیری در سال های اخیر موضوع مهمی شده است. علاقه روز افرزون به رفاه حیوانات سیاستمداران را بر آن داشته تا قوانینی برای بهبود رفاه در ح چکیده کاملدر چند دهه اخیر نگرانیهای زیادی در مورد کیفیت زندگی گاوهای شیری به وجود آماده است. آسایش گاو با توجه به افزایش تعداد مزارع پرورش گاوهای شیری در سال های اخیر موضوع مهمی شده است. علاقه روز افرزون به رفاه حیوانات سیاستمداران را بر آن داشته تا قوانینی برای بهبود رفاه در حیوانات مزرعه وضع کنند. مهمترین نگرانی در مورد آسایش گاوهای شیری این است که آیا گاو احساس و عملکرد خوبی دارد و رفتار طبیعی را انجام میدهد. رفتار و میزان آسایش رابطه مستقیمی با میزان تولید و سلامت گاو دارد. آسایش در گاو یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر سودآوری مزارع لبنی به دلیل ارتباط آن با کشتار پیش از بلوغ، ماندگاری گاوها و عمر تولیدی (تعداد شیردهیهای کامل گاو قبل از کشتار) آنها است. در این مقاله تلاش شده است تا پس از توضیح مفاهیم آسایش در گاو شیری عوامل متعدد مرتبط با آن از جمله جایگاه، بستر، تراکم، لنگش و استرس گرمایی و ... مورد بررسی قرارگرفته و نحوه ارزیابی آسایش با استفاده از شاخصهای آن توضیح داده شود. همچنین شاخصها و مولفههایی که به درجاتی در تعیین وضعیت بستر و کیفیت ساخت استالها و سایر مبادی مدیریتی که مربوط به آسایش گاو هستند در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - اپیدمیولوژی لنگش (اهمیت اقتصادی، شیوع و بروز)
مرضیه فائزی ریحانه سنگتراششماره 2 , دوره 6 , پاییز-زمستان 1398صنعت دامپروری از نیمه دوم قرن بیستم، با تغییرات گسترده فرهنگی و اقتصادی (مانند افزایش سطح تحصیلات دامداران و افزایش نسبت قیمت دام به هزینههای دامپزشکی)، توجه به سلامت گله (Herd health) ( به جای توجه ویژه به درمان هر دام) و تمرکز بر پیشگیری بیماریها نسبت به درمان هر مو چکیده کاملصنعت دامپروری از نیمه دوم قرن بیستم، با تغییرات گسترده فرهنگی و اقتصادی (مانند افزایش سطح تحصیلات دامداران و افزایش نسبت قیمت دام به هزینههای دامپزشکی)، توجه به سلامت گله (Herd health) ( به جای توجه ویژه به درمان هر دام) و تمرکز بر پیشگیری بیماریها نسبت به درمان هر مورد از بیماری، جایگاه ویژهای پیدا کرده است. این جمله به این معناست که دامپزشکان امروز، برای پاسخ دادن به نیازهای اقتصادی و بهداشتی جامعه، باید از برنامههای سلامت گله پیروی کرده تا بتوانند با پیشگیری از وقوع بیماریها به افزایش تولید کمک کنند. لنگش به عنوان یکی از زیان بارترین اختلالات در گلههای شیری عنوان شده است. امروزه ضرر اقتصادی بیماریها در گله تنها متوجه هزینههای درمان نیست و تمامی هزینههایی که برای پیشگیری یک بیماری انجام شده و خساراتی که به علت کاهش تولید، حذف و جایگزینی دام جدید در گله، اختلالات تولید مثلی و سایر زیان های از این دست در محاسبات خسارات لحاظ میشوند. لزوم استفاده از اطلاعات بومی در این بخش با توجه به متفاوت بودن هزینههای عنوان شده در نقاط مختلف جهان امری ضروری است. با توجه به افزایش تولیدات دامی از جمله شیر نسبت به تعداد راس گاو در گلهها، و با توجه به این که لنگش به عنوان یکی از عوارض تولید مطرح است، توجه ویژه به این بخش در گله باید مد نظر قرار گیرد. برای دانستن میزان زیانی که به گله به علت لنگش وارد میشود، داشتن درک درست از شاخصهای ابتلا به بیماری در درجه اول اهمیت قرار دارد، چرا که با دانستن شیوع و بروز لنگش در گاوداری امکان محاسبه خسارات وارده برای دامدار فراهم شده و می تواند با اولویت بندی برای درمان، نگهداری یا حذف دام بیمار تصمیم گیری کند. در این مقاله سعی شده است تا با بررسی زیانهای اقتصادی لنگش در سایر نقاط جهان الگویی برای مطالعات و یا تخمین خسارات اقتصادی در ایران فراهم شود. پس از آن با معرفی شیوع و بروز و مطالعات مربوط به آن در ایران و سایر نقاط جهان به بررسی شیوع و بروز لنگش خواهیم پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - آشفتگی¬های متابولیک زمینه ساز لنگش در گاوهای شیری
علی قشقایی محمد ریاحیشماره 2 , دوره 6 , پاییز-زمستان 1398با توجه به تلاش پژوهشگران و فعالان عرصه پرورش گاو شیری، در طی چند دهه اخیر پیشرفت های زیادی در افزایش تولید شیر گاوها در یک دوره شیرواری حاصل شده است. اما این افزایش تولید، با افزایش اختلالات و بیماری های مختلف و منجمله مشکلات متابولیکی همراه شده است. تراز منفی انرژی با چکیده کاملبا توجه به تلاش پژوهشگران و فعالان عرصه پرورش گاو شیری، در طی چند دهه اخیر پیشرفت های زیادی در افزایش تولید شیر گاوها در یک دوره شیرواری حاصل شده است. اما این افزایش تولید، با افزایش اختلالات و بیماری های مختلف و منجمله مشکلات متابولیکی همراه شده است. تراز منفی انرژی با عوارضی همچون کتوز و کبد چرب همراه است. اختلال در متابولیسم و میزان ماکرمینرال هایی نظیر کلسیم، فسفر و منیزیم، اختلال در میکروالمان ها، اختلال درمیزان پروتئین ها و آنزیم ها نیز عمدتا در روزها و هفته های اول بعد از زایمان روی می دهد. اما یکی از مهمترین اختلالات چالش برانگیز اسیدوز شکمبه است، که به دنبال تغییر جیره به یک غذای سرشار از انرژی در زمان بعد از زایش برای حمایت تولید شیر، روی می دهد. تمام اختلالات اشاره شده به اشکال مختلف می توانند بر سلامت بافت شاخی سم و ایجاد لنگش در گاوهای شیری اثر بگذارند. لمینیت یکی از پیامدهای اختلالات متابولیک و اسیدوز شکمبه است که در کنار شرایط نامناسب جایگاه و مشکلات مدیریتی، می تواند به طور جدی سلامت و آسایش گاو را تحت تاثیر قرار داده، زیان های اقتصادی قابل توجهی را به این صنعت وارد نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بیومکانیک حرکت، درجه بندی حرکتی در گله های شیری
شبناز مختارنظیف مرضیه فائزیشماره 2 , دوره 6 , پاییز-زمستان 1398امروزه لنگش یکی از بزرگترین چالشهای گلههای شیری در دنیا است. لنگش به معنی خارج شدن گام از حالت طبیعی و به عنوان تظاهر بالینی یک ضایعه دردناک شناخته میشود. لنگش معمولا به دنبال جراحات انگشتی در گلههای شیری دیده میشود. با این حال عوامل محیطی و درونی گاو هم میتوانند چکیده کاملامروزه لنگش یکی از بزرگترین چالشهای گلههای شیری در دنیا است. لنگش به معنی خارج شدن گام از حالت طبیعی و به عنوان تظاهر بالینی یک ضایعه دردناک شناخته میشود. لنگش معمولا به دنبال جراحات انگشتی در گلههای شیری دیده میشود. با این حال عوامل محیطی و درونی گاو هم میتوانند بر حرکت آن تاثیرگذار باشند. با بزرگتر شدن گلهها و توجه کمتر دامداران به تک تک گاوها، معمولا تشخیص و درمان لنگش در مراحل حاد آن و زمانیکه درمان کمترین تاثیر را بر بهبودی و کاهش شیوع آن دارد، صورت میگیرد. با توجه به این شرایط تمایل برای یافتن سیستمهای خودکار شناسایی لنگش در سالهای اخیر افزایش یافته است. در این مقاله با توجه به ویژگیهای گام در گاو، به روشهای شناسایی لنگش و عوامل تاثیرگذار بر آن و پیشرفت سیستمهای خودکار شناسایی لنگش پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - درمان پالپ زنده: روشی برای زنده نگه داشتن دندان
بهاره آقا محمدی آذین توکلیشماره 1 , دوره 6 , بهار-تابستان 1398حیات کمپلکس عاج-پالپ برای سلامت دندانها اهمیت اساسی داشته و از این جهت، در استراتژیهای کنترل بالینی در اولویت قرار دارد. حفظ حیات پالپ در درمان پوسیدگیها در افراد جوان یا در ریشههای پیچیدهی دندانهای شیری بسیار مهم است. در اثر صدمه به پالپ دندان، ممکن است پالپ آشکار شد چکیده کاملحیات کمپلکس عاج-پالپ برای سلامت دندانها اهمیت اساسی داشته و از این جهت، در استراتژیهای کنترل بالینی در اولویت قرار دارد. حفظ حیات پالپ در درمان پوسیدگیها در افراد جوان یا در ریشههای پیچیدهی دندانهای شیری بسیار مهم است. در اثر صدمه به پالپ دندان، ممکن است پالپ آشکار شده و در معرض نکروز و عفونت قرار گیرد. در اغلب موارد، پالپوتومی به عنوان درمان عملی آشکار شدگی پالپ )اکسپوژر( همراه پالپیت پیشنهاد شده است. استدلال ارائه شده در این باره پتانسیل ترمیمپذیری بافت باقیمانده و زیستسازگاری مواد پالپوتومی میباشد. لذا، توسعهی درمانهای زیستسازگار در جهت حفظ حیات پالپ و افزایش دوام دندان مهم خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - روشهای تعیین سن در نشخوارکنندگان و شترسانان با استفاده از الگوهای دندانی
ساره رضایی امیر زکیان نیما مرادپورشماره 1 , دوره 6 , بهار-تابستان 1398تعیین سن، در دامهای اهلی اهمیت بسزائی دارد زیرا علاوه بر اینکه بهداشت، تغذیه و تعلیف تابع سن میباشد از لحاظ علم دامپزشکی نیز بعضی از بیماریهای مشخص وابسته به سن بوده و در سنین معینی ظاهر میشوند. از این رو اطلاع از چگونگی تعیین سن در دامهای اهلی برای دامپزشکان چه از نظ چکیده کاملتعیین سن، در دامهای اهلی اهمیت بسزائی دارد زیرا علاوه بر اینکه بهداشت، تغذیه و تعلیف تابع سن میباشد از لحاظ علم دامپزشکی نیز بعضی از بیماریهای مشخص وابسته به سن بوده و در سنین معینی ظاهر میشوند. از این رو اطلاع از چگونگی تعیین سن در دامهای اهلی برای دامپزشکان چه از نظر پیش بینی و پیشگیری امراض و چه از لحاظ درمان اهمیت ویژهای دارد. علاوه بر آن دانستن سن دام برای دامپروران از نظر بهره برداری و بکار گماردن حیوان در سرویسهای مختلف یکی از نکات اساسی محسوب میشود و در قیمت واحد دامپروری اثر محسوسی دارد. یکی از روشهای تعیین و قضاوت سن دامهای اهلی استفاده از تعداد، شکل و زمان رویش دندانها است. لذا هدف از نگارش این مقاله ارائه اطلاعات کاربردی و عملی جهت تعیین سن در گونههای نشخوارکنندگان و شترسانان بصورت خلاصه میباشد که با بررسی مقالات و منابع موجود در طی سالهای اخیر انجام گرفت. امید است این مقاله برای افزایش سطح آگاهی کلیه دانشجویان دامپزشکی، کلینیسینهای فعال در زمینه دامهای بزرگ، علاقمندان به دندانپزشکی حیوانات و دیگر رشتههای وابسته مفید واقع شده و به آن رجوع کنند. پرونده مقاله